
विजय क्षेत्री
लघुवित्त वित्तीय संस्थामा संस्थागत सुशासन कायम गर्न विभिन्न उपायहरू अपनाउन आवश्यक छ । यी उपायहरूले संस्थाको पारदर्शिता, जवाफदेहिता, तथा दीर्घकालीन स्थायित्व सुनिश्चित गर्न मद्दत पुर्याउँछन्। निम्नलिखित कदमहरू यसमा सहयोगी हुन्छन् :-
१) सशक्त बोर्ड गठन
– पारदर्शी चयन प्रक्रिया : योग्य, अनुभवयुक्त, र संस्थाको मूल्यमान्यतालाई समझने व्यक्तिहरूलाई बोर्ड सदस्यको रूपमा नियुक्त गर्ने।
– तालिम र विकास: बोर्ड सदस्यहरूको क्षमता अभिवृद्धि गर्न नियमित तालिमहरू प्रदान गर्ने।
२)नीति निर्माण र कार्यान्वयन
– सुदृढ नीतिहरू : वित्तीय, जोखिम व्यवस्थापन, मानव संसाधन, र आन्तरिक नियन्त्रण सम्बन्धी स्पष्ट र पारदर्शी नीतिहरू विकास गर्ने।
– नियमित समीक्षा: नीतिहरूको प्रभावकारिता सुनिश्चित गर्न तिनको नियमित मूल्याङ्कन गर्ने र आवश्यक परिमार्जन गर्ने।
३)पारदर्शी वित्तीय व्यवस्था
– नियमित अडिट: बाह्य तथा आन्तरिक अडिटको व्यवस्था गर्ने, जसले वित्तीय पारदर्शिता सुनिश्चित गर्छ।
– वित्तीय प्रतिवेदन : नियमनकारी निकाय र शेयरधनीहरूलाई नियमित रूपमा वित्तीय प्रतिवेदनहरू उपलब्ध गराउने।
४)जोखिम व्यवस्थापन
– जोखिम पहिचान र नियन्त्रण : वित्तीय, प्रचालन, तथा अन्य सम्भावित जोखिमहरू पहिचान गर्ने र तिनको न्यूनिकरणका लागि प्रभावकारी उपायहरू अपनाउने।
-आन्तरिक नियन्त्रण प्रणाली: प्रचलनमा रहेको आन्तरिक नियन्त्रण प्रणालीलाई बलियो बनाउने।
५)अनुशासन र जवाफदेहिता
– कार्य प्रदर्शन मूल्याङ्कन: कर्मचारीहरूको कार्य प्रदर्शनलाई नियमित रूपमा मूल्याङ्कन गर्ने र उपयुक्त पुरस्कार/दण्डको व्यवस्था गर्ने।
-अनुशासन कायम: नियम उल्लङ्घन गर्ने जो कोहीलाई जवाफदेही बनाउने प्रक्रिया सुनिश्चित गर्ने।
६)सञ्चार र जानकारीको प्रवाह
– खुला सञ्चार प्रणाली: संस्थाभित्रको सबै तहमा स्पष्ट र खुला सञ्चार प्रवाह कायम गर्ने, जसले कर्मचारीहरूको मनोबल बढाउँछ।
– स्टेकहोल्डरहरूसँग संवाद : ग्राहक, लगानीकर्ता, र अन्य सरोकारवालासँग नियमित संवाद गर्ने र तिनका सुझावहरूलाई प्राथमिकतामा राख्ने।
७)सामाजिक उत्तरदायित्व
– स्थानीय समुदायसँग सम्बन्ध: स्थानीय समुदाय र सरोकारवालासँग समन्वय गर्न, सामाजिक परियोजनाहरूमा सहभागिता जनाउन, र संस्थाको जिम्मेवारीलाई प्रभावकारी बनाउने।
८)नियमित रिपोर्टिङ र पारदर्शिता
– वित्तीय तथा गैर-वित्तीय जानकारीको नियमित रिपोर्टिङ: नियमनकारी निकायहरू, शेयरधनीहरू, र अन्य सरोकारवालालाई नियमित रूपमा जानकारी दिने।
– सूचना प्रवाहको सजिलो पहुँच: आवश्यक जानकारी शेयरधनी, ग्राहक, र अन्य सरोकारवालालाई सजिलै उपलब्ध गराउने।
यी उपायहरूको कार्यान्वयनले लघुबित्त बित्तीय संस्थामा संस्थागत सुशासनलाई मजबुत बनाउन सकिन्छ, जसले संस्थाको दीर्घकालीन स्थायित्व र विश्वास सुनिश्चित गर्छ।
लेखक लघुवित्त क्षेत्रमा भारतको अन्तर्राष्ट्रिय गौरव अभिमान अवार्डबाट सम्मानित व्यक्ति हुन्।