कास्की पोखरामा केन्द्रीय कार्यालय संचालन गरी राष्ट्रिय स्तर कार्यक्षेत्र भएको एक सफल वित्तीय संस्था हो जाल्पा सामुदायिक लघुवित्त वित्तीय संस्था । यस लघुवित्तले हजारौं महिलालाई उद्यमशीलताको बाटोमा लगिसकेको छ । बाढीपहिरो प्रभावितलाई सहयोग होस् वा अन्य विभिन्न सामाजिक कार्यमा यसले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्दै आएको छ । हालै मात्र आइपिओ जारी गरेको लघुवित्तले २८ जिल्लाहरुमा १०० वटा शाखा कार्यालयहरु, ३ वटा संकलन केन्द्रहरु, १४ वटा अनुमगन कार्यालय र २ वटा प्रदेश कार्यालय स्थापना गरी कारोबार गर्दै आएको छ ।
यसैबीच हामीले लघुवित्तले के कसरी काम गर्दै आएको छ । महिलालाई उद्यमशिलतामा लैजान के कस्तो भूमिका खेल्दै आएको छ, लगायतका विषयमा रहेर लघुवित्तकी प्रमुख कार्यकारी अधिकृत विमला योगीसँग कुराकानी गरेका छौं । प्रस्तुत छ, सिइओ योगीसँग बैंकिङ खबरले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंशः
जाल्पा सामुदायिक लघुवित्तले पछिल्ला दिनहरुमा के गरिरहेको छ ?
जाल्पा सामुदायिक लघुवित्तले अहिले ६ वटा प्रदेश र २८ जिल्लामा १०० वटा शाखामार्फत काम गरिरहेको छ । सामाजिक व्यवसायका रुपमा ग्रामिण भेगका महिलाहरुलाई कसरी समृद्ध बनाउन सकिन्छ भनेर काम गरिरहेको छ ।
लघुवित्त भनेको नाफामुलकभन्दा पनि सेवामुलक रुपमा अघि बढिरहेका संस्थाहरु हुन् । यसैले हामीले घरदैलो लघुवित्तको सेवा दिइरहेका छौं । आफूलाई कसरी जनमुखी बनाउने भनेर लागिरहेका छौं ।
संस्थामा कर्जा परिचालन र पुँजीको अवस्था के कस्तो छ ?
अहिले संस्थाको १६ करोड चुक्तापुँजी छ । त्यसमध्ये ५ करोड २२ लाखको ५ लाख २२ हजार कित्ता आइपिओ जारी गरेका छौं । संस्थाका सम्पूर्ण वित्तीय सूचकहरु सकारात्मक छन् । जम्मा कारोबार ४ अर्ब ६५ करोड छ । जसमध्ये सदस्यहरुको बचत २ अर्ब ३५ करोड छ। हरेक वर्ष संस्था नाफामै छ।
तपाईंको लघुवित्तबाट कर्जा लिएर काम गरिरहेका महिलाहरुको अवस्था कस्तो छ ?
१ लाख बढी महिलाहरु हुनुहुन्छ । ९८ प्रतिशत महिला र बाँकी विदेशबाट फर्किएका युवाहरु हुनुहुन्छ । ६१ प्रतिशत सदस्यहरुले ऋण लिनु भएको छ । उहाँहरुले परम्परागत कृषि प्रणालीमा परिवर्तन गर्दै नयाँ र आधुनिक किसिमका व्यवसायहरु संचालन गरिरहनु भएको छ ।
उहाँहरुले उत्पादन गरेका वस्तुहरुलाई बजारीकरणको व्यवस्थासमेत हामीले गरिरहेका छौं । जसले विपन्न परिवारलाई निकै टेवा पुगेको छ । ५५१ जना स्थानीय युवाहरु पनि हामीसँग जोडिएर काम गरिरहनु भएको छ । अहिले कोरोनाले समस्या पारिरहेको अवस्थामा पनि हामीले के गर्न सकिन्छ भनेर सक्दो सहयोग गरिरहेका छौं ।
संस्थालाई सेवामुखीरुपमा अघि बढाइरहेका छौं। ग्रामिण भेगमा रहेका आर्थिकरुपमा कमजोर परिवारलाई घरघरमा रोजगारी प्रदान गर्न हामी सक्रिय छौं । बंगलादेशी मोडलमा संस्थालाई अघि बढाउने प्रयास गरिरहेका छौं ।
बंगलादेशी मोडलमा काम गरिरहेको भन्नुभयो, संस्थाले त्यस्तो के काम गरिरहेको छ ?
खासमा लघुवित्त कार्यक्रमको शुरुवात नै बंगलादेशबाट भएको मानिन्छ । ५-१० जना महिलाहरुलाई एकठाउँमा जम्मा पारेर काम गर्ने, समाजमा रहेका गलत प्रवित्तीहरुलाई परिवर्तन गराउने कार्यक्रम त्यतिबेला नै शुरु भएका थिए । खासमा समाजमा अहिले पनि छुत अछुतको व्यवहार छ ।
दलितमाथिको भेदभाव कायमै छ, यो राम्रो होइन । जसले जे उत्पादन गर्न सक्छ, त्यो सबैका लागि प्रेरणाको विषय हुन सक्छ र भेदभाव गर्नु हुँदैन भन्ने जनमुखी कामको शुरुवात गरिने अवस्थालाई लघुवित्तको भाषामा बंगलादेशी मोडल भनिन्छ । हाम्रो संस्थाले यस्ता काममा आफूलाई सक्रिय बनाउँदै लगेको छ ।
बिना धितो सामुहिक जमानीको आधारमा ऋण प्रदान गरिन्छ, खासमा बंगलादेशी मोडल भनेको यही नै हो । लघुवित्तहरुले महिलाहरुको सामाजिक उत्थानमा आफूलाई लगाउन सक्नुपर्छ ।
कोरोनाले तपाईंको यस संस्थामा कस्तो असर गरेको छ ?
हामी भनेको घ वर्गको वित्तीय संस्था हौं । यसर्थ हामीले वाणिज्य बैंकहरुबाट ऋण लिएर महिलाहरुमा लगानी गर्ने कार्यक्रम अहिले पनि अघि सारिरहेका छौं । कोरोनाले समस्या त पारेको हो, तैपनि हामीले विपन्न वर्गको अभिभावक बनेर काम गर्नु पर्छ भनेर नआत्तिकन महँगोमै ऋण लिएर भएपनि गाउँ केन्द्रीत कार्यक्रम कहिले पनि रोकेनौं । हाम्रा दिदीबहिनीहरुको बचत पनि थियो, त्यसले पनि हामीले काम गर्यौं ।
यो समयमा प्रशासनिक खर्चलाई कटौती गरेर भए पनि महिलाहरुलाई सेवा गरिरह्यौं । संस्थालाई गरिब परिवारको सहयोगी बनेर कसरी अघि बढाउने भन्नेमै हामी केन्द्रीत बन्यौं । अब यो समस्या देशको मात्र नभएर विश्वकै समस्या हो । विस्तारै समाधान होला भन्ने आशा गरौं ।
लघुवित्तहरुलाई पछिल्लो समय राष्ट्र बैंक र अर्थ मन्त्रालयको नितीमा खासै महत्व दिइएको पाईंदैन, यसमा तपाईं के भन्नु हुन्छ ?
यो एकदमै दुःखद् कुरा हो । खासमा राज्यको ध्यान गरिव वर्गमा जानु पर्ने हो । जागिरेभन्दा पनि महिलाहरुलाई आर्थिकरुपमा सवल बनाउनु पर्छ, आर्थिक रुपमा कमजोर भएका वर्गलाई राज्यले प्राथमिकतामा राख्नुपर्छ ।
ग्रामिण भेगमा जब सरकार पुग्दैन देश कसरी समृद्ध बन्छ र?ग्रामिण विकासको जग जब बलियो बन्न सक्दैन, तबसम्म देशको अर्थतन्त्र पनि बलियो बन्न सक्दैन। ठूला व्यापारिक संस्थाले गाउँका समस्या बुझ्न सक्दैनन् । ठूला बैंकहरुले गाउँ केन्द्रीत कार्यक्रमहरु अघि बढाउन सक्दैनन् । यस्तो बेलामा लघुवित्तको महत्वपूर्ण भूमिका रहन्छ ।
अन्तर्राष्ट्रिय रुपमा हेर्ने हो भने बंगलादेशमा यस्तो समस्यामा रहेका महिलाहरुको सम्पूर्ण जिम्मा सरकारले एकद्वार प्रणालीबाट कार्यक्रम संचालन गरेर ध्यान पुर्याइरहेको छ । खासमा हुनु पर्ने नै यही हो । राज्यले यस्तो विषयमा ध्यान दिनै पर्छ । स्थानीय तहहरु लघुवित्तसँग समन्वय गरेर अघि बढ्नु पर्छ। जुन ठाउँमा राज्यको उपस्थिती नै छैन, हामी ती ठाउँमा पुगेर काम गरिरहेका छौं । देशको गरिबी निवारणको अभियानमा लघुवित्तहरुले महत्वपूर्ण रुपमा काम गरिरहेका छन् । गाउँ गाउँमा पुगेर हामीले जुन काम गरिरहेका छौं, यसलाई सरकारले वास्ता नगर्ने हो भने जति ठूला कार्यक्रम ल्याए पनि केही हुँदैन ।
हामी जस्ता लघुवित्तहरुलाई त सरकारले प्रोत्साहन गर्नु पर्छ, हातेमालो गरेर सँगै अघि बढ्नु पर्छ । राज्यले अनुदान दिनु पर्छ, अनि मात्र देशको आर्थिक उन्नती हुन सक्छ । लघुवित्तहरु धरासाही बने भने देश नै धरासाही बन्छ भन्ने सरकारले सोच्नु पर्छ । आज काम गर्ने सोच भएका तर पुँजी नभएका महिलाहरुलाई राज्यले सहयोग किन नगर्ने? विपन्न वर्ग पनि राज्यका नागरिक हुन् नि । उनीहरुलाई माथि उकास्न राज्य जिम्मेवार बन्नु पर्छ ।
लघुवित्तहरुमा प्रविधिको प्रयोग कसरी भइरहेको छ ?
संस्थागतरुपमा हामीले सफ्टवेयरमै काम गरिरहेका छौं । यसका अतिरिक्त उत्पादनका क्षेत्रमा पनि प्रविधिको प्रयोगमा जोड दिइरहेका छौं । गाउँमा पुरानो प्रविधिले काम गर्दा उत्पादन कम हुने हुँदा हलो प्रणालीलाई परिवर्तन गर्दै हातेट्याक्टरहरु वितरणमा जोड दिइरहेका छौं ।
गाईपालन फार्महरुमा स्वस्थ दुध उत्पादनमा नयाँ प्रविधि अपनाउन पनि सहयोग गरिरहेका छौं । यससँगै मोबाइल एसएमएस सेवा पनि शुरु गरेका छौं । समय अनुसार प्रविधिमा संस्थालाई रुपान्तरण गर्ने काममा हामी सक्रिय छौं ।
नेपालको अवस्थामा लघुवित्तको महत्वलाई कसरी हेर्नुभएको छ ?
समग्ररुपमा लघुवित्तहरुले सकारात्मक भूमिका निभाइरहेका छन् । महिलाहरुको नेतृत्वमा परिवर्तन गर्न पनि लघुवित्तहरुले ठूलो भूमिका खेलेका छन् । हिजो हामीसँग काम नगर्दासम्म राम्ररी बोल्न पनि लाज मान्ने महिलाहरु अहिले स्थानीय तहका उपमेयर, महिला सदस्य बनेका छन् ।
गाउँमा सामाजिक, आर्थिक, शैक्षिक, उद्यमशिलता लगायत हरेक क्षेत्रमा महिलाहरुको उत्थान गर्ने काम लघुवित्तहरुले गरिरहेका छन् । रोजगार प्रवद्र्धनमा पनि यस्ता संस्थाले निकै राम्रो रोल खेलिरहेका छन् । यसैले पनि नेपालको सन्दर्भमा लघुवित्तहरुको महत्व निकै नै छ ।
भर्खरै आइपिओ जारी गर्नु भएको छ, लगानीकर्ताहरुले के कस्तो नाफा पाउँछन् ?
जाल्पा सामूदायिक लघुवित्त अहिले हरेक वित्तिय सूचकांकहरुमा राम्रो छ । संस्थाको नाफा राम्रो छ । ०५० सालदेखि नै यो संस्थाले काम गरिरहेको छ ।
एक वर्ष पहिले पोखराको सृजना विकास केन्द्रले प्रवद्र्धन गरेको जाल्पा लघुवित्त वित्तिय संस्था र दाङको नेपाल महिला सामुदायिक सेवा केन्द्रले प्रवद्र्धन गरेको जाल्पा महिला सामुदायिक वित्तिय संस्था मर्ज भएर अहिलेको जाल्पा सामुदायिक वित्तिय संस्था बनेको हो । लगानीकर्ताहरुले ढुक्क भएर लगानी गर्न सक्नु हुन्छ । लघुवित्तहरुले दिने फाइदाहरु उहाँहरुले पाउनु हुन्छ । उहाँहरुलाई आत्मसन्तुष्टि पनि पक्कै हुन्छ भन्ने लाग्छ ।
