बैंकिङ खबर । विश्व बैंकले कोरोनाले कारणले विश्वभरमा गरीबी निम्त्याउने बताएको छ । बैंकका अध्यक्ष डेभिड मालपोसले कोरोनाले विश्वभरिमा ६ करोड मानिसहरुलाई अत्यन्त गरिब बनाउने साथै पछिल्लो तीन बर्षमा गरेका सबै नाफा पनि गुमाउने बताएका छन् । यस वर्ष विश्व अर्थतन्त्रमा ५ प्रतिशतले गिरावट आउने विश्व बैंकको अनुमान छ । यसले विश्वको सबैभन्दा गरीब देशहरूमा गम्भीर प्रभाव पार्छ र विश्व बैंकले गरीबी निर्मूल गर्न गरेका सबै कुराको अन्त्य हुनेछ ।
विकसित राष्ट्रहरू सहयोग गर्न अगाडि आउनुपर्छ : विश्व बैंक
विश्व बैंकले गरीब देशहरुको स्वास्थ्य प्रणाली, अर्थव्यवस्था र उनीहरुको सामाजिक सेवाहरुलाई सहयोग गर्न ५.५ बिलियन डलर खर्च गरेको जनाएको छ । यद्यपि यसमा विश्व बैंकका प्रयासहरू मात्र अपर्याप्त छन् । विश्व बैंकको अनुसार विकसित देशहरूले विकासोन्मुख देशहरूलाई मद्दत गर्न अगाडि आउनुपर्दछ, ताकि उनीहरू फेरि पुरानो स्थितिमा फर्कन सकुन् ।
कर्जा चुक्ता अवधि एक बर्ष बढाउने कुरामा सहमति
विश्व बैंकका प्रमुखले कर्जा चुक्ता अवधि एक बर्ष बढाउने कुरामा सहमति जनाए । उनले भने कर र पर्यटन विकासोन्मुख देशहरूको आम्दानीको महत्वपूर्ण स्रोत हो । वर्तमान स्थितिमा उनीहरूलाई पर्यटन खोल्न गाह्रो छ । अप्रिलको मध्यमा जी-२० देशको बैठकमा विकासोन्मुख देशहरुलाई कर्जा भुक्तानीमा एक बर्षे छुट दिने प्रस्ताव गरिएको थियो । यस बारेमा बढ्दो सहमति छ । विश्व बैंक प्रमुखका अनुसार १४ वटा देशहरुले कर्जा चुकाउने समय एक बर्ष बढाउने कुरामा सहमति जनाएका छन् । २३ वटा देशहरुलाई यसको लागि अनुरोध गरिने अपेक्षा गरिएको छ । यस्तै, १७ वटा देशहरूले यसलाई गम्भीरतापूर्वक विचार गरिरहेका छन् ।
करोडौले बेरोजगारको सामना गर्दै
कोरोना संक्रण र लकडाउनका कारण सन्सारमा करोडौ मानिसले रोजगार गुमाउने भएका छन् । कैयौं मुलुकहरुमा लकडाउनको समय अवधि अझै लम्बीने अबस्था सृजना भएको छ । जसले गर्दा बेरोजगारीको संख्या यकिन गर्न सकिने अबस्था छैन । तर संयुक्त राष्ट्र संघको श्रमिक इकाई अन्तर्रािष्ट्रय श्रम संगठन (आईएलओ) का अनुसार जुन महिनाभर सम्म करीव ३०.५ करोड मानिसको सधैको लागि जागीर जान सक्ने सम्भावना रहेको छ । कोरोना भाइरस महामारीको कारण संगठनले जागीर जान सक्नेको पूर्वानुमान फेरी बढाएकोे हो । यस संस्थाले अघिल्लो पूर्वानुमानमा १९.५ करोड मानीसको रोजगारी गुम्ने उल्लेख गरेको थियो ।
संगठनले महामारी नियन्त्रण गर्न विश्वव्यापी लकडाउन बढेकाले यसको अनुमान पनि परिवर्तन गर्नुपरेको बताएको छ । संगठनले महामारीका कारण अनौपचारिक क्षेत्रका १.६ अर्ब कामदारलाई जीविकोपार्जनको खतरा बढीसकेको जनाएको छ, किनभने महामारीका कारण उनीहरुको आयस्रोत गुमिसकेको छ ।
एजेन्सीका अनुसार रिटेल र मैन्युफैक्चरिंग रिस्क जस्ता गम्भीर संकटको क्षेत्रमा ४३ करोडभन्दा बढी इंटरप्राइजेज जोखिममा छन् । आईएलओका अनुसार पहिलो महिनामा लकडाउनका कारण मजदुरहरूको आम्दानी ६० प्रतिशतले घटेको छ । अफ्रिका र अमेरिकामा ८० प्रतिशत, युरोप र मध्य एशियामा ७० प्रतिशत र एसिया र प्रशान्तमा २१।६ प्रतिशतले गिरावट आएको छ ।
आर्थिक संकट जोगाउने जिम्मेवारी सरकार र वित्तीय संस्थाको
विश्व बैंकले हालको आर्थिक अबस्थालाई व्यूताउँन र अर्थतन्त्र संहाल्नका लागि बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरु र सरकारको भूमिका महत्वपूर्ण हुने बताएको छ । उसले सरकार र वित्तीय संस्थाको सहकार्यबाट मात्रै महामारिमा अर्थतन्त्र व्यूताउँन सकिने बताइएको छ । कोरोना प्रभावबाट आर्थिक प्रभावलाई कम गर्न विभिन्न राष्ट्रहरुले चालेको कदमहरु सकारात्मक रहेको उल्लेख छ । बेरोजगार आप्रवासी मजदुरहरूका लागि यस्तो बेला बढी महत्व दिनुपर्ने उसले बताएको छ । विभिन्न देशहरुले राहतका लागि प्याकेजहरु ल्याएकोले सहयोग हुने पनि बताइएको छ । विश्व बैंकका अधिकारी हर्त्विज शेफरले दक्षिण एसियाका देशहरुका बढी समस्या आउने भन्दै सरकारले भाइरसको संक्रमण रोकथाम गर्न र जनताको सुरक्षामा ध्यान केन्द्रित गर्नु पर्ने उल्लेख गरेका छन् ।
अर्थतन्त्रको खराव जोनमा सात राष्ट्रहरु
विश्व बैंकले कोरोना भाइरस महामारीका कारण चालू आर्थिक वर्षमा नेपाल लगायत दक्षिण एशियाका देशहरूमा आर्थिक मन्दी आउने बताएको छ । यी देशहरुको अबस्था खराव हुने उल्लेख छ । यसले विगत ३० बर्षको रेकर्ड तोड्ने बताइएको छ । विश्व बैंकले दक्षिण एशियाको अर्थव्यवस्थामा आधारित एक रिपोर्टमा दक्षिण एसियाका आठ देशहरूमा अर्थतन्त्र कम्जोर हुने विश्लेषण गरेको छ । यो अबस्था लम्विदै गए अर्थतन्त्र माइनसतिर जाने छ । कोरोना संकटको कारण श्रीलंका, नेपाल, भुटान र बंगलादेशको आर्थिक स्थिति सबैभन्दा बढी कम्जोर हुनेछन् । विश्व बैंकको रिपोर्टले गरेको अध्यनमा पाकिस्तान, अफगानिस्तान र माल्दिभ्समा थप मन्दी आउने देखिएको छ । रिपोर्ट अनुसार कोरोना संक्रमण रोक्नका लागि गरिएका उपायहरूले दक्षिण एशियाभरि आपूर्ति श्रृंखलामा असर पारेको छ ।
पर्यटन व्यवसाय विश्वकै लागि चुनौती
विश्व जगतमै कोरोनाको प्रभाव उच्च रुपमा बृद्धि हुँदै गएका कारण विश्वकै पर्यटन क्षेत्र जोखिममा परेको छ । पर्यटकिय मुलुकहरुका लागि त सबैभन्दा धेरै क्षति व्यहोर्नुपरेको छ । हाल सबैजसो देशहरु लकडाउनको अबस्थामा छन् । लकडाउन खुलेपछि पनि तत्काल पर्यटकहरुलाई कुनै पनि देशमा आवत जावत गर्न रोक लगाइने अनुमान गरिएको छ । कोरोना संक्रमण बढ्दो अबस्थामा छ । यो डाटा अत्याधिक मात्रामा घटेपछि मात्रै पर्यटकीय क्षेत्रमा चहलपहल सुरु हुन सक्छ । तथापी हालको अबस्थामा महिनौ मात्र होइन बर्ष नै पर्खनुपर्ने यसले देखाउँछ । यसकारण पर्यटन क्षेत्रको विकास र विस्तार तत्काल हुन सक्ने देखिँदैन । जसले गर्दा होटलहरु र अन्य क्षेत्रमा गरिएको लगानी जोखिम अबस्थामा परेको छ ।
समाधान निस्कन कम्तिमा १८ महिना लाग्ने
विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्ल्यूएचओ) ले यो महामारी तत्काल समाधान नहुने बताएको छ । उसले यो समस्याबाट समाधान निस्कन कम्तिमा १८ महिना लाग्ने अनुमान गरेको छ । हरेक मुलुकलाई सावधानी र यसबारेमा शिक्षा फैलाउन विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्ल्यूएचओ) ले जोड दिएको छ । विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्ल्यूएचओ) का प्रमुख टेड्रोस अड्नोम गेबेरिसले लकडाउन हटाउनु महामारीको अन्त्य नभएको, बरु अर्को चरणको शुरुवात भएको बताएका छन् । महामारी विरुद्धको अर्को चरणको गम्भीरतालाई जोड दिँदै उनले सबै देशहरूले भाइरस रोकथामका लागि नागरिकहरूलाई शिक्षित, प्रोत्साहित र सशक्त बनाउनु पर्नेमा जोड दिए । जी ट्वाइन्टी समूहका स्वास्थ्य मन्त्रीहरूसँग भर्चुअल बैठकमा डब्ल्यूएचओका महानिर्देशक टेड्रोसले भने “हामी उत्साहित छौं कि धेरै जी ट्वाइन्टी देशहरूले सामाजिक प्रतिबन्धहरू कम गर्नका लागि विचार गरिरहेका छन् तर यो प्रक्रिया चरणबद्ध हुनु आवश्यक छ ।’ उनले जी ट्वाइन्टी जस्ता समूह नभएका धेरै देशहरू महामारीको सामना गर्ने क्षमता नभएर भाइरस छिटो फैलिरहेकोमा दुख व्यक्त गरे ।
