सन् २०१५ को अक्टोबर महिनादेखि काठमाडौँस्थित लाइफ इन्स्योरेन्स कम्पनिको डेपुटी जेनेरल मेनेजरको रुपमा कार्यरत अभिजित घोषसँग बीमासम्बन्धि २५ वर्षे अनुभव छ । उनले एलआईसी अफ इन्डियाको आईटी क्षेत्रमा लामो समय काम गरेपछि कलकत्तामा सोही कम्पनीको मार्केटिङको जिम्मेवारी सम्हाले । जसपश्चात् दिल्लीमा डेपुटी जेनेरल मेनेजर अफ एलआईसी हुँदै ४ वर्ष दुबई र बहराइनमा एलआईसीको इन्टरनेशनल पोस्टिङमा रहे । हाल एलआईसी अफ नेपालमा कार्यरत उनै घोषसँग नेपालमा बीमाको अवस्था र एलआईसी नेपालको योगदान लगायतका विषयमा केन्द्रित रहेर बैंकिङ खबर डट कमले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश यहाँ प्रस्तुत गरिन्छ :
एलआईसी नेपालको बारेमा संक्षेपमा भन्दिनुहोस् न ।
लाइफ इन्स्योरेन्स कर्पोरेसन (एलआईसी)को नेपाल यात्रा सन् २००१ देखि सुरु भएको हो । एलआईसी अफ इण्डिया विश्वकै ठूला बीमा कम्पनीहरुमध्येको एक हो । हालसम्म एलआईसी इण्डियाबाट ४१ करोडभन्दा बढी ग्राहकहरु लाभान्वित भएका छन् । हामीले नाफा कमाउने उद्देश्यस्वरुप नेपालमा व्यवसाय सुरु गरेका हैनौँ । नेपालमा व्यवसाय सुरु गरेको १६ वर्षमा हामीले नेपालमा थुप्रै लगानी गरेका छौँ । तर, यहाँको रकम बाहिर लगेका छैनौँ । जतिपनि आम्दानी नेपालमा गरेका छौँ, सबैलाई नेपालभित्रै लगानी गरेका छौँ । त्यसैले पनि एलआईसी नेपाललाई एक वल्र्ड क्यापिटलाइज्ड कम्पनीको रुपमा चिनिन्छ ।
२५ करोड रुपैयाँबाट सुरु गरेको एलआईसी नेपालको चुक्ता पुँजी झन्डै एक अर्ब ३३ करोड रुपैयाँ पुगिसकेको छ । यो कम्पनीको मार्केट क्यापिटलाइजेसन पनि एकदमै द्रुत गतिमा बढिरहेको छ । हाम्रो कम्पनीको सेयर मूल्य अहिले २४ सय, २५ सयको रेञ्जमा छ । गत वर्ष हामीले आफ्ना सेयरधनीलाई २५ प्रतिशत बोनस सेयर दिएका थियौँ । मुलुकभर हाम्रो पहुँच उत्कृष्ट छ, किनकि हामी सामाजिकीकरणमा विश्वास राखेर अघि बढ्छौँ । समाजलाई सुहाउँदो र आवश्यक प्रोडक्टहरु हामीले ल्याउँछौँ ।
एलआईसी नेपाल र भारत लगायत विश्वका २२ वटा मुलुकमा फैलिएको छ । अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा सिकेर हामीले स्थानीय बजारमा प्रयोग गर्ने गरेका छौँ । नेपाल सरकारले हामीलाई सबैभन्दा ठूलो करदाता बीमा कम्पनी भनेर अवार्ड पनि दिएको छ । विगत केही वर्षदेखि नै हामी सबैभन्दा धेरै कर तिर्ने बीमा कम्पनी रहँदै आएका छौँ र आगामी दिनमा पनि यो पोजिसन मेनटेन गर्नेछौँ । मुलुकको विकासमा योगदान पुर्याउन पाउँदा हामीलाई पनि गर्व लाग्छ । एलआईसी नेपाल नेपालको एकमात्र सर्टिफाइड बीमा कम्पनी समेत हो ।
नेपाल र अन्य मुलुकहरुको बीमा अवस्थामा के फरक पाउनुभएको छ ?
नेपाल र छिमेकी मुलुक भारतकै कुरा गर्नुपर्दा धेरै हदसम्म समानताहरु छन् । हाम्रो सामाजिक तथा सांस्कृतिक अवस्था एक अर्कासँग मेल खान्छ । बीमाको अवस्थालाई हेर्दा पनि नेपालको तुलनामा भारत त्यति धेरै अगाडि छैन । नेपालको भौगोलिक बनावट नै यस्तो छ कि, यहाँ ग्रामिण तथा दुगैम भेगहरु बढि छन् । जसकारण बीमाको पहुँच त्यति सहजै पुग्न सकेको छैन । हाल नेपालका ७ प्रतिशत जनताले मात्रै बीमा गरेको तथ्यांक छ । भारतमा पनि ११ देखि १२ प्रतिशतसम्म मात्रै पुगेको छ । भारतमा बीमाको सुरुवात ६० वर्षपहिले भएको थियो । यसआधारमा, बीमाको अवस्था भारतमा भन्दा नेपालमै सुधारोन्मुख रहेको भन्न सकिन्छ । तर, बीमा सम्बन्धी चेतना जति हुनुपर्ने हो, त्यो हुन सकेको छैन । मुलुकको एक उत्कृष्ट बीमा कम्पनीको सीईओको नाताले म यो जिम्मेवारी लिन चाहान्छु र थुप्रै आकर्षण बीमा योजनाहरु ल्याएर धेरै भन्दा धेरै जनसंख्यालाई बीमाको पहुँचभित्र ल्याउन कदम चाल्नेछु ।
तपाईँले नेपालबाहेक, अन्य थुप्रै मुुलुकमा काम गर्नुभएको छ । अन्य मुलुकको तुलनामा नेपालमा काम गर्दाको अनुभव कस्तो छ ?
बीमा क्षेत्रका लागि नेपालमा बाधक भनेको भौगोलिक अवस्था नै हो । प्रायः १० वर्षे, १५ वर्षे, २० वर्षे जस्ता लामो समयको कन्ट्राक्टका लागि भौगोलिक अवस्थाले असर पुर्याउने गरेको छ । त्यसैले नेपालमा एक वर्षे, दुई वर्षे, तीन वर्षे जस्ता छोटो समयका बीमा योजनाहरुको लागि मात्रै वातावरण छ । यसले गर्दा बीमा कम्पनीहरुलाई चुनौति छ । अर्को भनेको, नेपालको पुँजी बजार त्यति ठूलो नभएकाले बीमा कम्पनीहरुलाई व्यवसाय विस्तारमा असहज स्थिती छ । एलआईसी नेपालले पूर्वाधार निर्माण जस्ता लामो समयका योजनाहरुमा लगानी गरेको छ । तर, सबै कम्पनीहरुले त्यो अवसर पाएका छैनन् । सबै कम्पनीहरुले त्यो अवसर पाउने हो भने बिमक र बीमित दुबैलाई फाइदा हुन्छ । नेपालमा बीमासम्बन्धी औपचारिक शिक्षाको पनि कमी छ । भारतमा बीमासम्बन्धी शिक्षाका लागि इन्स्योरेन्स इन्स्टिच्युट अफ इन्डिया सञ्चालन गरिएको छ । अन्य मुलुकहरुमा पनि औपचारिक रुपमा नै बीमासम्बन्धी शिक्षा दिइन्छ । नेपालमा यसको अभाव छ । यदि, बीमासम्बन्धी औपचारिक शिक्षाको व्यवस्था गर्ने हो भने पक्कै पनि फलदायी हुनेछ ।
एलआईसी नेपालले पछिल्लो समय केकस्ता प्रोडक्ट तथा योजनाहरु ल्याएको छ ?
एलआईसी नेपालको विशेष योजना भनेको जीवन आनन्द जीवनबीमा हो । बाँचुञ्जेल र मृत्युपछि पनि वित्तीय सुरक्षा प्राप्त गर्नका लागि यो योजनाले मद्दत गर्ने भएकाले यसप्रति ग्राहकहरुको राम्रो आकर्षण पनि हामीले पाएका छौँ । हामीले केही पेन्सन प्रोडक्टहरु पनि लिएर आएका छौँ । राम्रो सामाजिक सुरक्षा नभएको नेपाल जस्तो मुलुकमा यो योजना निकै सहयोगी सावित हुने हाम्रो अपेक्षा छ । त्यस्तै, हामीसँग जीवन आस्था नामक सिंगल प्रिमियम पोडक्ट पनि छ । यसमा बोनस रेट ८५ रहेको छ, जुन नेपालमा सबैभन्दा धेरै हो । अन्य कुनै पनि योजनाले यति बोनस दिएको छैन । अब हामी ग्रुप इन्स्योरेन्स पनि ल्याउने तरखरमा छौँ । यो लघुबीमाका लागि हो । यो एकदमै सस्तो हुनेछ । जम्मा छ रुपैयाँ ५० पैसा प्रिमियममा एक हजार रुपैयाँको बीमा यस योजनाबाट हुनेछ । यो बीमा १८ वर्षदेखि ६० वर्ष उमेरसम्मकाले गर्न सक्नेछन् भने कुनै मेडिकल टेष्ट लगायतको आवश्यकता नपर्ने हुँदा गरिब तथा विपन्न वर्गका जनतालाई पनि यो योजनाले समेट्ने विश्वास हामीले लिएका छौँ । यो चाहिँ हामीले सामाजिक उत्तरदायित्व स्किमअन्तर्गत ल्याउन लागेको योजना हो ।
नेपालमा थुप्रै बीमा कम्पनीहरु सञ्चालनमा छन् । अरु बीमा कम्पनी र एलआईसी नेपालबीचमा के फरक छ ?
सबै बीमा कम्पनीहरु राम्रा छन् । आआफ्नो तरिकाले व्यवसाय गरिरहेका छन् । अरु कम्पनीको बारेमा राम्रो नराम्रो भन्दा पनि म मेरै कम्पनीको बारेमा भन्न रुचाउँछु । हाम्रो दाबी भुक्तानीको अनुपात हेर्ने हो भने नेपालमै सबैभन्दा बढी छ । जस्तै लुक्लामा भएको विमान दुर्घटनाको केसलाई नै हेर्नुस् । उक्त विमानको बीमा हाम्रो कम्पनीबाट भएको थियो । उक्त दुर्घटनाको दाबी आउनेवित्तीकै हामीले भुक्तानी गरेका थियौँ । जुनसुकै दाबीको पनि हामीले एकदेखि दुई दिनभित्रमा भुक्तानी दिइसक्ने गरेका छौँ ।
स्थापनाको १६ वर्षमा एलआईसी नेपालका अचिभमेन्टहरु केके छन् ?
अचिभमेन्टहरु भन्नुपर्दा, हामी नेपालकै सबैभन्दा ठूलो करदाता बीमा कम्पनीको रुपमा चिनिएका छौँ । विगत केही वर्षदेखि नै हामी नेपालकै सबैभन्दा ठूलो करदाता बीमा कम्पनी रहँदै आएका छन् । यसलाई एउटा अचिभमेन्ट भन्न रुचाउँछु म । हामी यहाँ नाफा कमाउनका लागि मात्र होइनौँ, मुलुकको अर्थतन्त्रप्रति पनि हाम्रो जिम्मेवारी छ । त्यसैले आगामी दिनमा पनि मुलुकको सबैभन्दा ठूलो करदाताको रुपमा योगदान पुर्याइरहनेछौँ । त्यस्तै, हामीले मुलुकको दर्गम भेगहरुमा पनि एजेन्टहरु राखेर त्यहाँका मानिसहरुलाई बीमामा समेट्ने प्रयास निरन्तर रुपमा गरिरहेका छौँ । केही हदसम्म सफल पनि भएका छौँ । अर्को कुरा, हामीले ल्याएका सबै प्रोभिजनहरु कार्यान्वयनमा ल्याएरै छोड्छौँ । हाम्रो प्रोभिजनहरुमा बीमा गरेपछि जुनसुकै अवस्थामा पनि दाबी भुक्तानी हुने गरेको छ, जुन हामीले फलो पनि गरिरहेका छौँ । आत्महत्याको केसबाहेक अन्य जुनसुकै अवस्थामा पनि दाबी भुक्तानी दिने व्यवस्था एलआईसी नेपालले गरेको छ ।
एलआईसी नेपालका आगामी योजनाहरु केके छन् ?
एकदमै प्रोफेसनल तरिकाले व्यवसाय चलाउनु हाम्रो प्रमुख उद्देश्य हो । हामीले हाम्रो जिम्मेवारीलाई एकदमै गम्भीर रुपमा वहन गर्ने गरेका छौँ र आगामी दिनमा पनि यसै तरिकाले अघि बढ्नेछौँ । हालसम्म मुलुकभर हाम्रा ३५ शाखा सञ्चालनमा छन् । निकट भविष्यमा नै आठ वटा शाखा थप गर्ने हाम्रो योजना छ ।
नेपालको बीमा क्षेत्रमा थुप्रै कम्पनीहरुबीच प्रतिष्पर्धा छ । नयाँ कम्पनीहरु पनि थपिने क्रममा छन् । कत्तिको चुनौतिपूर्ण महशूस गर्नुहुन्छ ?
नेपालमा बीमा कम्पनीहरु त पर्याप्त छन् । तर, ९३ प्रतिशत जनता बीमाको पहुँचबाट बाहिर छन् । यस्तो अवस्थामा तीन ९३ प्रतिशत जनतासमक्ष पुग्नु, त्यसमाथि अरु कम्पनीभन्दा आफूलाई राम्रो सावित गर्नु, चुनौतिपूर्ण त छ । तर, जनताले राम्रो कम्पनीलाई नै छान्छन् भन्ने विश्वास हामीलाई छ । त्यसैले, त्यस्तो चिन्ताको विषय चाहिँ छैन ।
बीमा क्षेत्रका लागि सरकारले खेलेको भूमिकाको कसरी विश्लेषण गर्नुभएको छ ?
पछिल्लो समय बीमा क्षेत्रका लागि सरकारी तवरबाटै राम्रै कामहरु भएका छन् । बीमा कम्पनीका शाखाहरुलाई उपत्यकाबाहिर अर्थात विकट क्षेत्रमा पनि पुर्याउने पहल, लघुबीमामा जोड, स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रमको विस्तार, चुक्तापुँजी वृद्धि लगायतका थुप्रै कामहरु भएका छन् । अब सरकारले बीमाको सा्िमाजिक सरक्षा पक्षलाई पनि ध्यान दिनुपर्ने देखिन्छ । नयाँ बजेटले लघुबीमा कार्यक्रममा जोड दिएको छ । यो राम्रो र आवश्यक कुरा हो । यसका लागि २० हजार रुपैयाँ प्रिंमियम तोकिएको छ । यसलाई बढाएर ५० हजार अर्थात एक लाख रुपैयाँसम्म पुर्याउनुपर्छ ।
एलआईसी नेपाललाई चुक्तापुँजी वृद्धिको लागि कत्तिको समस्या छ ?
बीमा समितिले जीवन बीमा कम्पनीहरुलाई दुई अर्ब रुपैयाँ चुक्तापुँजी पुर्याउन भनेको छ । यसका लागि ०७५ असार मसान्तसम्मको समय दिइएको छ । हाम्रो चुक्तापुँजी अहिले नै एक अर्ब ३३ करोड रुपैयाँ पुगिसकेको छ । त्यसैले, पुँजी वृद्धिका लागि हामीलाई कुनै समस्या छैन ।
अन्तिममा, केही भन्न चाहानुहुन्छ कि ?
अन्तिममा यति भन्न चाहान्छु कि, कृपया बीमा गर्नुहोस् । यो तपाईँहरुकै सुरक्षाको लागि हो । तपाईँको भविष्यका लागि वित्तीय सुरक्षा हो बीमा । त्यसैले, ह्आफूलाई सुरक्षित राख्नुहोस् । अहिले थोरै बचत गरेर, पूरै भविष्य सुरक्षित बनाउनुहोस् ।
