बैंकिङ खबर/ रोथ्सचाइल्ड (Rothschild) परिवार विश्वकै सबैभन्दा शक्तिशाली बैंकिङ वंशमध्ये एक मानिन्छ। यो परिवारको वित्तीय प्रभाव १८औं शताब्दीदेखि हालसम्म पनि कायम छ। उनीहरू मूल रूपमा जर्मनीको फ्र्याङ्कफर्टबाट आएका यहूदी परिवार हुन्, जसले युरोपभरि बैंकिङ साम्राज्य विस्तार गरेका थिए।
रोथ्सचाइल्ड परिवारको उदय (१७४४ – १८००)
यो परिवारको वित्तीय साम्राज्यको जग माएर एम्शेल रोथ्सचाइल्ड (Mayer Amschel Rothschild, १७४४-१८१२) ले बसाएका थिए। उनी जर्मनीको फ्र्याङ्कफर्ट शहरमा जन्मिएका थिए र प्रारम्भमा सिक्का तथा बहुमूल्य धातुहरूको व्यापार गर्थे।
उनले स्थानीय शाही दरबारसँग सम्बन्ध स्थापित गरेर वित्तीय सल्लाहकारको रूपमा काम गरे। १७६० को दशकमा हेस्स-कासेल राज्यका राजकुमार विलियम IX को वित्तीय सल्लाहकार बने। यिनै सम्बन्धहरूले उनलाई बैंकिङ व्यवसायमा प्रवेश गरायो।
पाँच छोराहरू र अन्तर्राष्ट्रिय बैंकिङ नेटवर्क
माएर एम्शेल रोथ्सचाइल्डका पाँच छोराहरू थिए। उनले आफ्ना छोराहरूलाई विभिन्न युरोपेली शहरहरूमा पठाएर बैंकिङ व्यापार फैलाए।
| छोराहरू | देश / शहर | स्थापना गरेको बैंक |
|---|---|---|
| एम्शेल माएर रोथ्सचाइल्ड | जर्मनी (फ्र्याङ्कफर्ट) | M. A. Rothschild & Söhne |
| सोलोमन रोथ्सचाइल्ड | अष्ट्रिया (भियना) | S. M. von Rothschild |
| नाथान रोथ्सचाइल्ड | बेलायत (लण्डन) | N. M. Rothschild & Sons |
| कर्लमन (कार्ल) रोथ्सचाइल्ड | इटाली (नेपल्स) | C. M. de Rothschild & Figli |
| जेम्स रोथ्सचाइल्ड | फ्रान्स (पेरिस) | de Rothschild Frères |
यसो गर्दा रोथ्सचाइल्ड परिवारले वित्तीय संसारमा एक अनौठो नेटवर्क निर्माण गरे, जसले यूरोपभरि शक्ति आर्जन गर्न मद्दत गर्यो।
नेपोलियन युद्ध र रोथ्सचाइल्डहरूको रणनीति
१८औं शताब्दीको अन्त्य र १९औं शताब्दीको सुरुवातमा युरोपभरि नेपोलियन युद्ध (Napoleonic Wars) चलिरहेको थियो। रोथ्सचाइल्ड परिवारले यसलाई ठूलो अवसरका रूपमा लिए।
उनीहरूले विभिन्न देशका सेनाहरुलाई युद्धको लागि वित्तीय सहायता दिए। बेलायती सेनालाई पनि युद्धको लागि पैसा उपलब्ध गराए। किंवदन्तीअनुसार, रोथ्सचाइल्डहरूले वॉटरलू युद्ध (१८१५) को परिणामबारे बेलायती बजारलाई सबैभन्दा पहिले जानकारी गराएका थिए। युद्धपछि बेलायती अर्थतन्त्र डगमगाउँदा, उनीहरूले बेलायतको सेयर बजारमा लगानी गरेर ठूलो नाफा कमाए।
आधुनिक बैंकिङ प्रणालीमा योगदान
रोथ्सचाइल्ड परिवारले आधुनिक बैंकिङ प्रणालीमा धेरै परिवर्तनहरू ल्याए।
-बण्ड व्यापार (Bond Market): उनीहरूले सरकारहरूलाई ऋण दिने परिपाटी विकास गरे, जसले आधुनिक सरकारी ऋणपत्र प्रणालीलाई जन्म दियो।
-राष्ट्रिय बैंकहरू स्थापना: उनीहरू विभिन्न देशका केन्द्रीय बैंकहरूसँग नजिक रहे र वित्तीय नीतिहरूमा प्रभाव राखे।
– रेलमार्ग र उद्योगहरूमा लगानी: उनीहरूले यूरोपका विभिन्न रेलवे प्रणालीहरूमा लगानी गरे, जसले औद्योगिक क्रान्तिलाई गति दियो।
– गुप्त वित्तीय नेटवर्क: परिवारभित्र गोप्य सन्देश प्रणाली थियो, जसले वित्तीय समाचारहरू सबैभन्दा पहिले प्राप्त गर्ने अवसर दिन्थ्यो।
षड्यन्त्र सिद्धान्तहरू (Conspiracy Theories)
रोथ्सचाइल्ड परिवारको वित्तीय शक्तिलाई लिएर धेरै षड्यन्त्र सिद्धान्तहरू फैलिएका छन्। विश्व अर्थतन्त्र नियन्त्रण गर्छन् भन्ने दाबी: केही मानिसहरू भन्छन् कि उनीहरूले केन्द्रीय बैंकहरू र विश्व अर्थतन्त्रमा हावी छन्। गुप्त सरकार (New World Order) को सदस्य?: कतिपय षड्यन्त्रकारीहरूले भन्छन् कि रोथ्सचाइल्ड परिवार गुप्त रूपमा विश्व सरकार स्थापना गर्न खोज्दैछ।
विभिन्न युद्धहरूमा भूमिका: उनीहरूलाई विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय संघर्षहरूबाट फाइदा लिएको आरोप लगाइन्छ। तर, यस्ता दाबीहरूको पुष्टि गर्ने कुनै ठोस प्रमाण छैन।
रोथ्सचाइल्ड परिवार आज
आज, रोथ्सचाइल्ड परिवारको वित्तीय प्रभाव पहिलेको जस्तो खुलेआम देखिँदैन, तर उनीहरूको बैंकिङ व्यवसाय अझै कायम छ। Rothschild & Co. (फ्रान्स र बेलायतमा) अझै पनि वित्तीय सल्लाह, लगानी व्यवस्थापन, र बैंकिङ क्षेत्रमा सक्रिय छ। परिवारका विभिन्न सदस्यहरू परोपकारी कार्यहरूमा पनि सक्रिय छन्।
रोथ्सचाइल्ड परिवार आधुनिक बैंकिङ प्रणालीका संस्थापकहरूमध्ये एक हुन्। उनीहरूले युरोपभरि बैंकिङ नेटवर्क निर्माण गरे, सरकारहरूलाई वित्तीय सहायता दिए, र आधुनिक वित्तीय प्रणालीको जग बसाले। तर, उनीहरूको शक्ति र प्रभावलाई लिएर आज पनि विभिन्न मिथकहरू चर्चित छन्।
