बैंकिङ खबर/ मानव सभ्यतासँगै बैंकिङ प्रणालीको विकास भएको पाइन्छ। प्रारम्भिक रूपमा मेसोपोटामिया, इजिप्ट, ग्रीस, र रोम मा बैंकिङ जस्तो आर्थिक लेनदेन प्रणाली थियो। तर, आधुनिक बैंकिङ प्रणालीको आधारशिला मध्ययुगीन युरोपमा रहन गएको पाइन्छ। अहिले पनि सक्रिय रहेका पाँच सबैभन्दा पुराना बैंकहरूको विस्तृत जानकारी यस प्रकार छ:-
Banca Monte dei Paschi di Siena (इटाली) – 1472
स्थापना: सन् 1472
स्थान: सिएना, इटाली
मुख्यालय: सिएना, इटाली
विशेषता: विश्वकै सबैभन्दा पुरानो क्रियाशील बैंक
यो बैंक इटालीको सिएना सहरमा स्थापना भएको थियो। सुरुवातमा, यसले गरिब किसानहरूलाई आर्थिक सहयोग पुर्याउने उद्देश्य राखेको थियो। यस बैंकलाई सिएनाका स्थानीय अधिकारीहरूले “Mount of Piety” को रूपमा स्थापना गरेका थिए, जसले ऋण दिने र आर्थिक स्थायित्व प्रदान गर्ने काम गर्थ्यो।
इतिहासमा योगदान
प्रारम्भिक चरणमा, यस बैंकले गरिब तथा किसानहरूलाई कर्जाको सुविधा दिन्थ्यो। 1600 को दशकमा, यसले आधुनिक बैंकिङ प्रणालीका विभिन्न उपकरणहरू जस्तै चेक प्रणाली अपनायो। हालसम्म, यो बैंक 600 वर्षभन्दा पुरानो छ र अझै पनि इटालीको महत्वपूर्ण बैंकिङ संस्थानमध्ये एक हो।
Berenberg Bank (जर्मनी) – 1590
स्थापना: सन् 1590
स्थान: ह्याम्बर्ग, जर्मनी
मुख्यालय: ह्याम्बर्ग, जर्मनी
विशेषता: विश्वकै सबैभन्दा पुरानो निजी बैंक
यस बैंकको स्थापना जोहान बेरेनबर्ग र उनको परिवारले गरेका थिए। यो बैंक अझै पनि Berenberg परिवारकै स्वामित्वमा छ, जसले यसलाई सबैभन्दा पुरानो परिवार स्वामित्वमा रहेको बैंक बनाएको छ।
इतिहासमा योगदान
17औं शताब्दीमा, यस बैंकले युरोपभरि व्यापारिक बैंकिङ सेवा प्रदान गर्यो।
अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार, धन व्यवस्थापन, र लगानी बैंकिङमा विशेष योगदान पुर्यायो।
हालसम्म पनि निजी बैंकिङ र सम्पत्ति व्यवस्थापन मा अत्यधिक सफल छ।
C. Hoare & Co. (इंग्ल्याण्ड) – 1672
स्थापना: सन् 1672
स्थान: लन्डन, इंग्ल्याण्ड
मुख्यालय: लन्डन, इंग्ल्याण्ड
विशेषता: इंग्ल्याण्डकै सबैभन्दा पुरानो बैंक
यस बैंकलाई सर रिचर्ड होअर ले सन् 1672 मा स्थापना गरेका थिए। आजसम्म पनि होअर परिवारकै स्वामित्व मा रहेको यो बैंक पुरानो बैंकिङ परम्पराको उत्कृष्ट नमुना हो।
इतिहासमा योगदान
यो बैंकले चेक प्रणाली को विकासमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको थियो।
सन् 1700 को दशकमा अन्तर्राष्ट्रिय बैंकिङ सेवा सुरुवात गर्यो।
अहिले पनि यो बैंक पारिवारिक स्वामित्वमा रहेको इङ्ल्याण्डकै पुरानो बैंक हो।
Bankhaus Metzler (जर्मनी) – 1674
स्थापना: सन् 1674
स्थान: फ्र्याङ्कफर्ट, जर्मनी
मुख्यालय: फ्र्याङ्कफर्ट, जर्मनी
विशेषता: जर्मनीको सबैभन्दा पुरानो निजी बैंक
यस बैंकलाई बेंजामिन मेट्जलर ले 1674 मा स्थापना गरेका थिए। यो बैंक मुख्यतः निजी बैंकिङ सेवा मा केन्द्रित रह्यो।
इतिहासमा योगदान
18औं शताब्दीमा, बैंकले व्यापारिक वित्त प्रणाली लाई सुधार गर्न ठूलो योगदान दियो।
हालसम्म पनि निजी बैंकिङ र लगानी व्यवस्थापन मा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्दै आएको छ।
Barclays Bank (इंग्ल्याण्ड) – 1690
स्थापना: सन् 1690
स्थान: लन्डन, इंग्ल्याण्ड
मुख्यालय: लन्डन, इंग्ल्याण्ड
विशेषता: विश्वकै पुरानो व्यावसायिक बैंकहरूमध्ये एक
यस बैंकको स्थापना जेम्स बार्कलेज र उनका साझेदारहरूले गरेका थिए। सुरुवातमा यो सानो निजी बैंक को रूपमा सञ्चालन भए पनि अहिले यो विश्वव्यापी बैंकिङ नेटवर्क भएको ठूलो संस्था बनिसकेको छ।
इतिहासमा योगदान
1967 मा पहिलो एटीएम (ATM) प्रविधि सुरुवात गर्ने बैंक यही हो।
युरोपमा डिजिटल बैंकिङ सिस्टम विकास गर्ने अग्रणी संस्था हो।
हाल, Barclays संसारभरि लगानी बैंकिङ, खुद्रा बैंकिङ, र क्रेडिट कार्ड सेवा मा प्रसिद्ध छ।
यी पाँच बैंकहरू सयौं वर्ष पुराना भए तापनि अझै क्रियाशील छन्। तिनीहरूले आधुनिक बैंकिङ प्रणालीको विकास मा महत्त्वपूर्ण योगदान दिएका छन्। तिनीहरूको दीर्घकालीन सफलता स्थिर रणनीति, नवीनता, र ग्राहक विश्वास का कारण सम्भव भएको हो।
संक्षेपमा पुराना बैंकहरूको सूची:
| बैंकको नाम | स्थापना वर्ष | देश | विशेषता |
|---|---|---|---|
| Banca Monte dei Paschi di Siena | 1472 | इटाली | सबैभन्दा पुरानो बैंक |
| Berenberg Bank | 1590 | जर्मनी | सबैभन्दा पुरानो निजी बैंक |
| C. Hoare & Co. | 1672 | इंग्ल्याण्ड | पारिवारिक स्वामित्वमा रहेको सबैभन्दा पुरानो बैंक |
| Bankhaus Metzler | 1674 | जर्मनी | जर्मनीकै पुरानो निजी बैंक |
| Barclays Bank | 1690 | इंग्ल्याण्ड | आधुनिक बैंकिङमा डिजिटल प्रविधि अपनाउने अग्रणी बैंक |
