रमेशकुमार पोख्रेल, बैंकिङ खबर / प्रतितपत्र कारोवारमा आवश्यक कागजातहरु : प्रतितपत्र कारोबार कागजातमा आधारित कारोबार भएकोले विभिन्न प्रकारका कागजातहरुको आवश्यकता पर्दछ । प्रतित पत्रको लागि सम्वन्धित देशको नियमले निर्देश गरेका कागजातका अलावा सामान्यतः निम्न कागजातहरुको आवश्यकता पर्दछः
1. Contract Document
- Proforma Invoice : यस्तो कागजात जसले द्यगथभच र क्भििभच बीचको संझौता स्थापित गर्दछ, लाई एचयायचmब क्ष्लखयष्अभ भनिन्छ । यसमा सामानको नाम, दर, मुद्राको किसिम, सामानको मात्रा र तिर्न पर्ने जम्मा रकम उल्लेख भएको हुन्छ ।
2.Financial Documents
- Bill of Exchange/ Drafts
3. Commercial Documents
- Commercial Invoice : प्रतितपत्रमा उल्लेख भएका सामानको मात्रा, मुल्य, रकम, आयातकर्ताको नाम तथा व्यापारको terms जस्तै CIF, FOB हरु उल्लेख भएको बील (Accounting Document) नै Commercial Invoice हो ।
- Packing List : यस्तो कागजात जसमा Beneficiary ले पठाएका सामानको Packages, Wraper लगायत अन्य आवश्यक विवरणहरु उल्लेख गरिएको हुन्छ, लाई Packing List भनिन्छ ।
4. Shipping Documents
- Bill of Lading : पानी जहाज कम्पनीले Title या Goods उल्लेख गरी तयार गरेको कागजातलाई Bill of Lading भनिन्छ । यदि सामान हवाइ मार्गवाट पठाएको छ भने Airway Bill, स्थल मार्गवाट भए Truck Receipt, Railway receipt भनिन्छ । यो Negotiable Instrument हो ।
-
Insurance Document: एक देशवाट अर्को देशमा सामान पठाउँदा श्रृजना हुने Risk Cover गर्न आवश्यक रकमको बीमा गर्नु पर्ने हुन्छ । Insurance Policy Shiping Documentsमै संलग्न गरिएको हुन्छ ।
5. Official Documents
- Certificate of Origin : आयात वा निर्यात गर्न लागिएको वस्तुको शुरुमा उत्पादन भएको देश उल्लेख गरी निर्यातकर्ताको देशमा रहेको चेम्बर अफ कमर्श वा वाणिज्य तथा उद्योग मंत्रालयले प्रमाणित गरिदिने कागजातलाई Certificate of Origin भनिन्छ ।
- License
- Inspection certificate
- Other special documents
प्रतितपत्रको कागजातमा के चेक गर्ने ?
बैंकहरु वस्तु तथा सेवासँग नभई प्रतितपत्रसँग सम्वन्धित कागजातहरुसँग मात्र सरोकार राख्दछन् । त्यसैले बैंकले कागजातहरु राम्रोसँग चेक गर्नुपर्दछ । कागजातहरु चेक गर्दा निम्न कुराहरुमा ध्यान दिनु पर्दछ ।
1. Draft/ Bill of Exchange:
Draft Beneficiary ले नै खिचेको हो होइन ?
म्याद भित्र खिचिएको हो कि होइन ?
अंक र अक्षर मिल्छ कि मिल्दैन ?
भुक्तानी गर्ने बैंक उपर खिचेको हो कि होइन ?
प्रतितपत्र नं. लेखिएको छ कि छैन ?
केरमेट भएको ठाउँमा दस्तखत गरिएको छ कि छैन ?
2. Commercial Invoice
Beneficiaryले Issue गरेको हो कि हाइन ?
आवेदकको नाममा जारी भएको हो कि होइन ?
कर्जामा भएको रकम र मुद्रामा छ कि छैन ?
Description of goods, services or performance कर्जामा उल्लेख भए अनुसार छ कि छैन ?
Payment term, प्रतितपत्र नं. कर्जामा उल्लेख भए अनुसारको छ कि छैन ?
3. Transport Documents
Carrier वा Agent को नाम र दस्तखत स्पष्ट छ कि छैन ?
कर्जामा उल्लेख भएको ठाउँबाट Trashipmentभएको हो कि होइन ?
प्रतितपत्रमा उल्लेखित म्याद भित्र सामान चलान गरिएको हो कि होइन ?
प्रतितपत्रमा उल्लेख गरे बमोजिम Partial Shipment, Trashipment के हो रुजु गर्नुपर्ने,
Final destination उल्लेख छ कि छैन ?
Endorsement भएको छ कि छैन ?
कर्जामा उल्लेख भए बमोजिम सामानको परिमाण, तौल, नाम र प्रतितपत्र नं. उल्लेख भएको छ कि छैन ?
4. बीमा सम्बन्धी कागजातहरु :
Insurance policy underwriter/ Agents/ proxies ले Issue गरेको हो कि होइन ?
बीमा प्रमाणपत्र छ कि छैन ?
Shipment date भन्दा पछि जारी गरेको र कर्जामा उल्लेख गरेको मुद्रामा छ कि छैन ?
माल सामानको CIF Value को शतप्रतिशत थप गरी बीमा गरिएको छ कि छैन ?
Shipment place देखि discharge or final destination सम्मको Risk cover भएको छ कि छैन ?
5. Certificate of origin :
प्रतितपत्रमा उल्लेख भए बमोजिमको निकायबाट सामान बनेको ठाउँको बारेमा प्रमाणित गरेको कागजात छ कि छैन ?
6. Packing List :
सामानको गुण्स्तरमा असर नपर्ने गरी प्रतितपत्रमा उल्लेख भए बमोजिम Packing भएको छ कि छैन ?
7. Covering Leter:
Recognized Bank बाट प्राप्त भएको हो कि होइन ?
कुन प्रतितपत्रसंग सम्वन्धित हो ?
प्रतितपत्रको म्याद सकिएको छ कि छैन ?
रकम, संशोधन, discrepancies उल्लेख गरिएको छ कि छैन ?
बृहत रुपमा हेर्दा प्रतित पत्रमा अन्तरनिहित जोखिमलाई निम्न बमोजिम उल्लेख गर्न सकिन्छः
कर्जा जोखिम
विदेशी विनिमय जोखिम
मुलुकको नीति, प्राकृतिक प्रकोप
कानुनी भिन्नता, भाषा, संस्कृति इत्यादि ।
वस्तु व्यापारमा मुल्य भुक्तानीको कारणले हुन गएको अवरोधलाई बैंकहरुले प्रतितपत्रको माध्यमले हटाई अन्तराष्ट्रिय व्यापारलाई सहज बनाएका छन् । बैकहरुकै संलग्नताको कारण प्रतितपत्र कारोवारले यति धेरै लोप्रियता हासिल गर्न सकेको हो ।
