केही साताअघि प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको औपचारीक चीन भ्रमणका क्रममा नेपाल राष्ट्र बैंक र चीनको बैंकहरू नियमन गर्ने निकाय चाइना बैंकिङ रेगुलेटरी कमिसन (सिआरबी) बिच एउटा सम्झौता भयो । जुन सम्झौतापछि अब चिनियाँ बैंकहरुले नेपालमा र नेपाली बैंकहरुले चीनमा शाखा खोल्न पाउँछन् ।
नेपाल र चीनबीचको ब्यापार दिनदिनै बढ्दै गएको कारण पनि यो सम्झौतालाई महत्वपूर्ण मानिएको छ । चीनसँगको ब्यापार अहिले दोहोरो अंकमा बृद्धि भइरहेको छ तर दुवै देशमा एकअर्काका मुलुकका बैंकका शाखाको अभावका कारण कारोबारमा भने समस्या देखिने गरेको छ। अहिले बैंकहरुले चीनबाट सामान निर्यात गर्ने ब्यापारीहरूका लागि लेटर अफ क्रेडिट खोल्ने गरेका छन्। त्यसैले पनि यो सम्झौतालाई बहुआयामिक रुपमा लिइएको हो ।
आर्थिक रुपमा विश्वमै शक्तिशाली बनिसकेको चीनका बैंकहरुले नेपालमा शाखा खोल्ने आर्थिक तथा प्राविधिक हैसियत राख्छन् । तर नेपालजस्तो विकासोन्मुख राष्ट्रका बैंकहरुले चीनमा शाखा खोल्न आर्थिक तथा प्राविधिक हैसियत राख्लान् भन्ने विषयमा बैंकर्सहरुनै आशंकित छन् । यद्यपी शाखा खोल्नै नसक्ने अवस्था नरहेको उनीहरुको भनाई छ । तर शाखा खोलेपनि टिकाईराख्न भने अत्यन्त चुनौतिपूर्ण रहेको बैंकर्सहरुको ठम्याई छ । नेपालका बैंकहरुले चीनमा शाखा खोल्ने आर्थिक तथा प्राविधिक हैसियत राख्छन् कि राख्दैनन् भनेर बैंकिङ खबरका लागि शिवहरि घिमिरेले राष्ट्र बैंकका अधिकारीसहित केही बैंकर्सहरुलाई सोधेका छन् ।
सम्भव छ तर तत्परता चाहिन्छ
चिन्तामणी शिवाकोटी (डेपुटी गर्भनर, नेपाल राष्ट्र बैंक)
चींन र नेपालबीच भएको बैंकिङ सम्झौता दुबै देशको लागि फाइदाको विषय हो । तर नेपाली बैंकहरुले बर्तमान अवस्थामा सहजै चीनमा शाखा खोल्न सक्ने अवस्था छैन् । नेपाली बैंकहरुको पुँजीको दायरा सानो छ । तत्कालै हामीसँग चीनका बैंकहरुसँग प्रतिस्पर्धा गर्न सक्ने क्षमता छैन् । चीनमा शाखा खोल्नको लागि नेपाली बैंकहरुले पुँजीको दायरा फराकिलो बनाउन आवश्यक छ । यो सम्झौताले बैंकिङ क्षेत्रलाई मात्र नभएर व्यापार व्यवसाय र लगानीको क्षेत्र तथा दायरा पनि बढ्छ । यतिमात्र भएर पुग्दैन । हामीसँग अन्र्तराष्ट्रिय जगतमा पुग्न सक्ने क्षमता र तत्परता चाहिन्छ । नेपाली बैंकहरुको पुँजीको दायरा बढाउनकै लागि भनेर राष्ट्र बैंकले पनि पुँजी वृद्धिको योजना ल्याएको हो । त्यसैले नेपाली बैंकहरुले चीनमा शाखा खोल्नु असम्भव नै त हैन तर चुनौतिपूर्ण छ ।
अध्ययन गरेर मात्र शाखा खोल्नुपर्छ
उपेन्द्र पौडेल –अध्यक्ष बैंकर्स संघ एवम सिइओ एनएमबी बैंक )
नेपाली बैंकहरुले चीननमा शाखा विस्तार गर्नुपूर्व गहन अध्ययन गर्न आवश्यक छ । नेपाली बैंकहरुलाई चीनमा खाशा विस्तार गर्न निकै जटिल विषय हो । त्यहाँ शाखा विस्तार गरेर मात्र हुँदैन कारोबार र क्लाइन्टबढाउन सक्नुपर्छ । यो बैंकिङ संझौताले देशको आर्थिक विकासमा पनि महत्वपूर्ण टेवा पुग्ने देखिन्छ । तर त्यसको लागि हामी प्राविधिक र पुँजीको क्षेत्रमा अब्बल हुन जरुरी छ । चीनका बैंकहरु नेपाल आउन सक्षम छन् । उनीहरुसँग लगानी गर्न सक्ने हैसियत पनि छ । तर हामी पुँजीको हिसाबले अलि कमजोर छौँ । चीनमा बैंकका शाखाहरु विस्तार गर्नको लागि सानो पुँजीले भेट्दैन । त्यसकारण हामीले चीनमा शाखा खोल्नुपूर्व गहिरो अध्ययन अनुसन्धान गर्नुपर्ने हुन्छ ।
बैंकिङ कारोबारलाई दिगो बनाउनुपर्छ
अनिल केशरी शाह (उपाध्यक्ष बैंकर्स संघ एवम सिईओ मेगा बैंक)
नेपालका बैंकहरुले चिनियाँ बैंकसँग जोडिनु र बैंकिङ कारोबार सुरु गर्नु खुशीको कुरा हो । नेपाली बैंकहरुले यो सम्झौतालाई एउटा अवसरको रुपमा लिनुपर्छ । यसले नेपाल र चीनबीचको आर्थिक क्रियाकलापमा पनि ठूलो टेवा पु¥याउने देखिन्छ । यद्यपी नेपालका बैंकहरुलाई चीनमा शाखा खोल्नको लागि चुनौति नभएको होइन । चुनौतिका पक्षहर धेरै छन् । जस्तै पुँजीको अभाव, प्राविधिक कठिनाई र क्लाइन्टको अभाव देखिन सक्छ । तर ती चुनौतिलाई सामना गर्नको लागि हामीसँग सामथ्र्य पनि आवश्यक छ । चीनमा गएर कारोबारको त कुरै छाडौँ शाखा खोल्नको लागि पनि ठूलो पुँजीको आवश्यकता पर्छ । त्यस्तै बैंकहरुले शाखा त खोल्लान् तर टिक्न सक्ने क्षमता पनि चाहियो । त्यसकारण नेपाली बैंकहरुले चाइनामा बैंकिङ कारोबार सुरु गर्नुपूर्व संयमता अपनाउन जरुरी छ ।
नेपाली बैंकले तत्कालै चीनमा शाखा खोल्न सक्दैनन्
लीला प्रकाश सिटौंला (सिईओ, कृषि विकास बैंक)
दुई देशबीच भएको सम्झौताले बैंकिङ कारोबारको नयाँ बाटो खुलेको छ । तर नेपाली बैंकहरुले तत्कालै चीनमा शाखा खोल्न सक्दैनन् । चीनमा शाखा खोलेर मात्र हुँदैन । बैंकिङ कारोबारमा अभ्यस्त हुन सक्ने क्षमता हामीसँग चाहिन्छ । यो सम्भौताबाट हाम्रो बैंकिङ कारोबार अन्र्तराष्ट्रिय जगतले नै चिन्ने भएकोले हामीले अध्ययन गरेर मात्र शाखा खोल्न जरुरी छ । नेपाली बैंक र चिनियाँ बैंकहरुको बैंकिङ कल्चर र बैंकिङ सिस्टम पनि फरक छ । हामीभन्दा उनीहरु बैंकिङ कारोबारमा बढी व्यवस्थित छन् । त्यसकारण हामीले हाम्रा कमजोरीलाई सच्याउँदै जानुपर्छ । नेपाली बैंकहरुले पुँजीको सुधार सँगसँगै चाइनाको बैंकिङ प्रणालीलाई पनि राम्रोसँग बुझ्न आवश्यक छ । यसबाहेक आर्थिक सामथ्र्य कमजोर भएकोले चीनमा शाखा खोल्नुपूर्व पुँजी वृद्धितर्फ जोड दिन आवश्यक छ ।
बैंकर्सहरुकोभनाईलाई नै मान्ने हो भने नेपालका बैंकहरुलाई चीनमा शाखा खोल्न चुनौति धेरै छन् । चीनको प्राविधिक विकास र आर्थिक हैसियतसामु नेपालका बैंकहरुले त्यहाँ शाखा खोल्नुअघि धेरै कुरामा ख्याल पुर्याउन आवश्यक छ । चीनका बैंकका शाखा नेपालमा खुल्ने कुराले त नेपाली बैंकहरु कताकता आत्तिनुपर्ने अवस्था छ । चीनमै पुगेर क्लाईन्ट टिकाएर कारोबार गर्न झन् धेरै चुनौति देखिन्छ ।
