मिडिया इन्टरनेशनलले वित्तीय जागरण राष्ट्रिय अभियान सञ्चालन गर्ने भएको छ । बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनीबाट सो अभियानको सुरुवात शुक्रबार नेपाल राष्ट्र बैंकका गभर्नर डा. चिरञ्जिबी नेपालले गर्नेछन् । रुद्रपुरस्थित ज्ञान निकेतन उच्च माविमा समुद्घाटन हुने सो कार्यक्रममा १० हजारभन्दा बढीको सहभागीता रहने आयोजकको विश्वास छ । कार्यक्रममा लुम्बिनी अञ्चलका विभिन्न बैंक तथा वित्तीय संस्थाको सहभागीता रहने जनाइएको छ । ती बैंक तथा वित्तीय संस्थाका विभिन्न चेतनामूलक स्टलहरु रहने निर्दोषले बताए । कार्यक्रमलाई नेपाल राष्ट्र बैंकले प्रवद्र्धन गरेको छ भने नेपाल बैंकर्संघ, विकास बैंकर्स संघ र नेपाल लघुवित्त विकास बैंकर्स संघले समन्वय गरेका छन् । कार्यक्रममा बैंक तथा वित्तीय संस्थाबाट ऋण लिएर उद्यमशीलतामा लागेका व्यक्तिहरुलाई उदाहरणका रुपमा प्रस्तुत गरी बैंक तथा वित्तीय संस्थाको महत्व र त्यसबाट लिन सकिने फाइदा बारे सर्वसाधरलाई अवगत गराइने छ । त्यस्तै पैसा के हो, यसको परिचालन कसरी गर्ने, बैंक तथा वित्तीय संस्था कारोबार गर्दाका फाइदाबारे पनि सूचनामूलक स्टलमार्फत जानकारी गराइनेछ । वित्तीय साक्षरता विस्तारका लागि मिडिया इन्टरनेशनलको यस प्रयासका विषयमा केन्द्रित रहेर केही बैंकरहरुसँग बैंकिङ खबर डट कमले कुराकानी गरेको छ :
प्रभावकारी र सफल होस्, शुभकामना छ
रेवति प्रसाद नेपाल, निर्देशक, नेपाल राष्ट्र बैंक, भैरहवा
नेपालका ग्रामिण भेगमा वित्तीय साक्षरतासम्बन्धी कार्यक्रमहरुको आवश्यकता छ । यो कुरालाई हृदयंगम गरी मिडिया इन्टरनेशनलले वित्तीय जागरण अभियानको थालनी गरेको छ, त्यो पनि एउटा विकट क्षेत्रबाट । यसलाई हामीले निकै सकारात्मक रुपमा हेरेका छौँ । यसमा हाम्रो तर्फबाट सक्ने सहयोग र समर्थन रहनेछ । बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुको संख्या बाक्लो भएपनि ग्रामिण भेगका जनताको पहुँचमा अपेक्षित रुपमा पुग्न नसकेकाले राष्ट्र बैंकले त्यसको समाधानका लागि विभिन्न प्रयास गर्दै आएको छ । चालू वर्षको नीति तथा कार्यक्रममा पनि सरकारले वित्तीय साक्षरताको कार्यक्रमलाई प्राथमिकतामा राखेको छ र राष्ट्र बैंकले त विभिन्न कार्यक्रम गरिरहेको पनि छ ।
यस्तो अवस्थामा मिडिया इन्टरनेशनलले राष्ट्र बैंककै कार्यक्रममा सहयोग पुग्ने गरी कार्यक्रम सुरु गरेकोप्रति हामी पनि उत्साहित छौँ । यस्ता कार्यक्रम वित्तीय साक्षरताका लागि प्रभावकारी बनाउनका लागि सरोकारवाला सबैले समन्वय गर्न सक्ने हो अझै राम्रो हुन्थ्यो । नेपालमा रुद्रपुर र त्योभन्दा विकट क्षेत्रहरु थुप्रै छन् । त्यस्ता क्षेत्रलाई लक्ष्यित गरी वित्तीय साक्षरतासम्बन्धी कार्यक्रम संचालन गर्नुपर्ने आवश्यकता छ । मिडिया इन्टरनेशनले सुरु गरेको यस्तो कार्यक्रम प्रभावकारी र सफल होस् शुभकामना छ ।
राष्ट्र बैंक साथमै छ
नारायण प्रसाद पौडेल, प्रवक्ता, नेपाल राष्ट्र बैंक
केही अध्ययन तथा सर्वेक्षणले विकसित देशहरूमै पनि वित्तीय साक्षरताको दर निकै कम रहेको देखाएका छन् । त्यही भएर विश्वका विकसित देशहरूले पनि वित्तीय साक्षरताका लागि ठूल्ठूला प्रयास गरिरहेका छन् । नेपाल सरकार तथा राष्ट्र बैङ्कबाट पनि सोही स्तरको प्रयास भईरहेको छ । कुनै व्यक्तिले गर्ने वित्तीय निर्णय भनेको लिने र दिने ब्याजका आधारमा बचत तथा कर्जाका लागि कुन बैङ्क छनोट गर्ने भन्ने मात्र होइन, यसमा उसको जीवनलाई दीर्घकालीन असर गर्ने अन्य धेरै कुरा पनि समावेश हुन्छन् । भोलि अवकाशप्राप्त जीवनमा आवश्यक पेन्सन तथा अन्य सामाजिक सुरक्षासम्बन्धी सुविधाको तय अहिले गरिने वित्तीय निर्णयका आधारमा हुन्छ ।
अहिले कहाँबाट, कति, कसरी ऋण लिने, त्यसलाई कुन क्षेत्रमा कसरी लगानी गर्ने तथा लिएको ऋण कहिलेसम्म कसरी भुक्तान गर्ने भन्नेसम्बन्धी ज्ञान उद्यमीहरूलाई मात्र होइन, सर्वसाधारणलाई पनि हुनुपर्छ । त्यसैले पनि सर्वसाधारण जनतालाई वित्तीय क्षेत्रका आधारभूत ज्ञान प्रदान गर्न बृहत स्तरको ‘वित्तीय साक्षरता कार्यक्रम’ सञ्चालन गर्न आवश्यक छ । राष्ट्र बैंकबाट पनि विभिन्न प्रयास भईरहेको छ । यसबीचमा एउटा संचारगृहबाट वित्तीय साक्षरतासम्बन्धी कार्यक्रम सञ्चालन हुनु निकै खुशीको कुरा हो । राष्ट्र बैंकले यस्ता कार्यक्रमलाई सकारात्मक कामको थालनीको रुपमा लिन सक्छ । कार्यक्रम प्रभावकारिताको शुभकामना छ ।
स्वागतयोग्य कार्यक्रमको थालनी
रामचन्द्र जोशी, कार्यबाहक अध्यक्ष, नेपाल माइक्रोफाइनान्स एसोसियसन
मिडिया इन्टरनेशनलले लुम्बिनीको एउटा ग्रामिण भेगबाट वित्तीय साक्षरतासम्बन्धी कार्यक्रम सुरु गर्दैछ भन्ने कुरा जानकारी पाउँदा निकै खुशी लागेको छ । खासगरी नेपालका ग्रामिण भेगमा लघुवित्त संस्थाहरुले वित्तीय साक्षरता बढाउन निकै राम्रो भूमिका खेलिरहेका छन् । तर नेपाली जनताको वित्तीय साक्षरताको अवस्था हेर्ने हो भने अझै यस्ता कार्यक्रम आवश्यक छन् भन्ने कुरा प्रष्ट छ । त्यसैले पनि मिडिया इन्टरनेशनलबाट थालनी भएको कार्यक्रममा म मेरो संस्था र संगठनको तर्फबाट ऐक्यवद्धता जनाउन चाहान्छु ।
वित्तीय रूपमा शिक्षित उपभोक्ताले यो वित्तीय क्षेत्रको प्रभावकारिता बढाउन महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्छन्, जसले आर्थिक वृद्धि तथा गरीबी न्यूनीकरणमा पनि सघाउ पुर्याउँछ । गाउँ–गाउँमा बैंक तथा वित्तीय संस्थासँग कारोबार गर्दाका फाइदाबारे सचेतना फैल्याउनु आवश्यक छ । विदेशिरहेका युवालाई स्वदेशमै गर्न सक्ने उद्यमशीलतातर्फ आकर्षित गर्नु आवश्यक छ । गाउँ–गाउँमा पुगेका लघुवित्त संस्थाबाट कसरी फाइदा लिन सकिन्छ भन्ने कुराको बारेमा अझै सचेतनाको खाँचो छ । त्यस्ता कार्यक्रमहरु खासगरि ग्रामिण क्षेत्रमा बढी आवश्यक देखिन्छन् । त्यसैले त्यस्तै क्षेत्रलाई तार्गेट गरी सुरु गरिएको वित्तीय साक्षरतासम्बन्धी यस्ता कार्यक्रम स्वागतयोग्य छ ।
वित्तीय साक्षरताका यस्ता कार्यक्रम अति नै आवश्यक
पर्वत कार्की, प्रमुख कार्यकारी अधिकृत, नेपाल ग्रामिण विकास बैंक, बुटवल
वित्तीय साक्षरताको स्तर निकै कमजोर रहेको नेपालमा यस्ता कार्यक्रमले केही हदसम्म सकारात्मक योगदान दिन सक्छन् । तर, विकसित देशमा समेत अत्यन्त कम रहेको वित्तीय साक्षरता बढाउने काम चुनौतीपूर्ण छ । त्यसो हुँदा सर्वसाधारणले गर्ने वित्तीय निर्णयलाई दीर्घकालीन महत्वको बनाउन, देशको वित्तीय प्रगाढतालाई उन्नत बनाउन तथा बैङ्क तथा वित्तीय क्षेत्रमा संस्थागत सुशासनलाई बलियो बनाउन वित्तीय शिक्षा कार्यक्रमलाई बृहत रूपमा सञ्चालन गर्नु आवश्यक छ ।
नेपाल राष्ट्र बैङ्क र अन्य बैङ्कले खुद्रा रूपमा सञ्चालन गरिरहेका यससम्बन्धी कार्यक्रमहरू पनि कमी भइरहेको अवस्थामा ग्रामिण भेगमा पुगेर बैंकिङ खबरले थालेको प्रयास सराहनीय छ । मिडिया इन्टरनेशनलले अहिले जो कार्यक्रमको सुरुवात गर्दैछ यसले एउटा नयाँ सन्देश दिन्छ । वित्तीय साक्षरता बढाउनु मुलुककै लागि हितपूर्ण छ । यसमा सबै पक्षको समन्वय र सक्रियता आवश्यक रहेछ भन्ने कुराको सबैलाई भान हुनुपर्छ । रुपन्देही जिल्ला बैंकिङ हवको रुपमा विकास हुँदै गर्दा यस आसपासका ग्रामिण भेगमा वित्तीय साक्षरताका कार्यक्रमहरु आवश्यक छ । लघुवित्तका माध्यमबाट हामीले पनि प्रयास गरिरहेका छौँ । यसमा मिडिया इन्टरनेशनलले पनि कदम अघि बढाएको छ । आशा छ, वित्तीय साक्षरतासम्बन्धी कार्यक्रम अझ प्रभावकारी ढंगबाट अघि बढ्नेछ ।
कार्यक्रम उपयुक्त ठाउँमा भयो
प्रकाश पौडेल, प्रमुख कार्यकारी अधिकृत शाइन रेसुङगा डेभलपमेन्ट बैंक, बुटवल
हाम्रो बैंकको केन्द्रीय कार्यालयनै रुपन्देहीको बुटवलमा भएकाले यस जिल्लाका ग्रामिण क्षेत्रलाई केही हदसम्म हामीले जानेका छौँ । मिडिया इन्टरनेशनलको संयोजनमा अहिले बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनीको रुद्रपुरमा हुन लागेको कार्यक्रम एकदमै सान्दर्भिक छ । सो ठाउँमा यस्ता खालका वित्तीय साक्षरतासम्बन्धी कार्यक्रम अति नै आवश्यक र प्रभावकारी हुन्छ भन्नेमा म विश्वस्त छु ।
संख्यात्मक हिसाबले नेपालको वित्तीय क्षेत्रको वृद्धि उत्साहजनक भए पनि अधिकांश जनता बैङ्किङ सेवाबाट वञ्चित छन् । त्यसो हुनुमा विभिन्न कारण छन् । तर, जनतामा वित्तीय साक्षरता नहुनुले यसमा मुख्य भूमिका निर्वाह गरेको छ । गाउँका मात्र होइन, शहरमै बस्नेहरू पनि पर्याप्त वित्तीय साक्षरता छैन । क्रेडिट कार्ड, मोर्टगेज कर्जा, बोण्ड तथा इक्विटीमा लगानीजस्ता प्राविधिक कुरा त परै जाओस् बचत, चल्ती र मुद्दती खाताबीच के फरक हुन्छ भन्ने पनि अधिकांश मानिस जान्दैनन् । त्यसैले पनि मिडिया इन्टरनेशनलले वित्तीय साक्षरता अभियान सुरु गरेको छ यो अति नै राम्रो कामको थालनी हो । हाम्रो तर्फबाट हार्दिक शुभकामना पनि छ ।
राजनीति धेरै भयो, अब पालो आर्थिक समृद्धिको
माधव निर्दोष, अध्यक्ष, मिडिया इन्टरनेशनल, काठमाडौँ (आयोजक)
विक्रम सम्बत् २००७ सालयता मुलुकमा थुप्रै परिवर्तन भए । तत्कालीन राणा शासनको बहिर्गमनपछि शाहीकाल सुरु भयो । त्यो पनि फालिएर अहिले मुलुकमा गणतन्त्र आएको छ । यत्रो परिवर्तन भईसक्दा पनि हामी समृद्ध बन्न सकेका छैनौँ । हामी आर्थिक रुपले करिब करिब उस्तै अवस्थामा छौँ । यसको मतलव यहाँ राजनीति धेरै भयो तर आर्थिक समृद्धिको प्रयास हुँदै भएनन् । यसका लागि अब आर्थिक एजेण्डा प्राथमिकतामा रहनुपर्छ भन्ने आवाज मिडिया इन्टरनेशनलले उठाउँदै आएको छ ।
नेपालमा वित्तीय जागरणको अति नै आवश्यकता देखिन्छ । अझै झण्डै ६० प्रतिशत नागरिक बैंकिङ कारोबार गर्दैनन् भने २० प्रतिशत नागरिक वित्तीय कारोबार नै गर्दैनन् । यो विडम्बना हो । यस्तो विडम्बना न्युनिकरण गर्न वित्तीय साक्षरताको अति नै आवश्यकता देखिन्छ । त्यसैले हामीले भगवान गौतम बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनीको एउटा ग्रामिण क्षेत्र रुद्रपुरबाट वित्तीय जागरण अभियान सुरु गरेका हौँ । यस कार्यक्रमबाट हामी पैसा के हो ? यो कसरी परिचालन हुन्छ ? बैंक तथा वित्तीय संस्थाबाट कसरी फाइदा लिन सकिन्छ ? भन्नेलगायतका साक्षरता अभियान चलाउने छौँ ।
यो कार्यक्रम रुद्रपुरको ज्ञान निकेतन उच्च माविमा आयोजित छ । कार्यक्रमलाई राष्ट्र बैंकले प्रवद्र्धन गरेको छ भने बैंकर्स संघ, विकास बैंकर्स संघ, लघुवित्त विकास बैंक संघले समन्वय गरेका छन् । कार्यक्रममा हामी बैंकबाट थोरै ऋण लिएर उद्यमशीलतामा लागेका उदाहरणीय व्यक्तिहरुलाई उदाहरणको रुपमा प्रस्तुत गर्नेछौँ र बैंक तथा वित्तीय संस्थामा कारोबार गर्न सर्वसाधरणलाई उत्प्रेरित गर्नेछाँै । विदेशिनु समस्याको समाधान होइन, यही माटोमा उत्पादन गरी मालिक भएर बस्न सकिन्छ भन्ने कुरा हामी उदाहरणसहित पस्किनेछाँै । यो अभियानको थालनी हो । हामी देशभरिनै यस्ता कार्यक्रम लैजाने छौँ ।
