बैंकिङ खबर। पछिल्लो समय बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुमा लगानीयोग्य रकमको अभाव हुँदा पनि विकास बैंकहरुमा त्ययसको खासै प्रभाव परेको देखिदैन । वाणिज्य बैंकहरुले लगानीयोग्य पूँजीको अभाव भएर कर्जा लगानी गर्न सकेका छैनन् तर विकास बैंकहरुले भने धमाधम कर्जा लगानी गरिरहेका छन् । यसै सन्र्दभमा समग्र विकास बैंकहरुको अवस्था र कामना सेवा विकास बैंकको आगामी रणनीति लगायतका विषयमा कामना सेवा विकास बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत प्रविण बस्नेतसँग बैंकिङ खबर डटकमले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश यहाँ प्रस्तुत गरिएको छ ।
बैंक तथा वित्तीय क्षेत्रमा लगानी योग्य रकमको अभाव हुँदा ब्याजदर उच्च भएको छ । विकास बैंकहरुमा यस्तो अवस्था छैन भनिन्छ । के विकास बैंकहरुमा प्रयाप्त तरलता भएकै हो ?
वित्तीय बजारमा लगानीयोग्य रकमको अभाव भएको कुरा केही हद सम्म् सत्य हो । तर यो अवस्था खासगरी वाणिज्य बैंकहरुमा देखिएको हो । विकास बैंकमा यस्तो अवस्था अहिलेसम्म देखिएको छैन् । विकास बैंकहरुले ग्रामिण शाखा सञ्जाल, र छरिएर रहेको ग्राहकहरुको बचत रकम तथा निक्षेपमा आधारित कर्जा स्वीकृतिले गर्दा लगानीयोग्य रकमको अभाव भोग्नु परेको छैन् । यद्यपी वाणिज्य बैंकहरुले ब्याजदरमा उच्च वृद्धि गर्दा विकास बैंकहरुको ब्याजदरलाई पनि प्रभाव पारकेको छ । तर समग्रमा विकास बैंकहरुको स्थिति स्वाभाविक नै रहयो। अन्य विकास बैंक जस्तै हाम्रो कामना सेवा विकास बैंकको Liquidity अवस्था पनि समान्य रहयो । बजारमा देखिएको लगानीयोग्य रकमको अभाव हाम्रो बैंकमा देखिएको छैन् । हामी अहिलेपनि निरन्तर रुपमा कर्जा प्रवाह गरिरहेका छौं ।
नेपालको अर्थतन्त्रको आकार पनि सानो छ । निक्षेपका स्रोतहरुपनि न्यून छन् । रेमिट्यान्सका कारण निक्षेप केही बढेको देखिन्छ । आन्तरिक स्रोतबाट निक्षेप बढाउन सक्ने अवस्था छ कि छैन ?
खासगरि विकास बैंकहरु समुदायसँग भिजेर काम गर्दै आएका छन् । संस्थागत निक्षेप विकास बैंकमा न्यून हुन्छ । विकास बैंकहरु रिटेल डिपोजिट र रिटेल कर्जामा आधारीत भएर व्यवसाय गर्ने भएकाले अहिले सम्म लगानीयोग्य रकमको अभावको सामना गर्नु नपरेको हो । कामना विकास बैंकपनि पहिले देखि नै स्थानीय समुदायसँग भिजेर व्यवसाय गर्दै आएको बैंक हो । हामीले व्यवसायिक निरन्तरताकालागि, निक्षेप वृद्धिको निमित्त चाडै नै राष्ट्रव्यापी रुपमा शाआ सञ्जालको निर्माण समेत गर्दै छौं । यसले थप व्यवसायको विस्तार हुने हाम्रो अपेक्षा छ ।
विकास बैंकहरुले विषेश गरी ग्रामिण क्षेत्रमा व्यवसाय विस्तार गरेको देखिन्थ्यो । तर पछिल्लो समय सहर केन्द्रित भएका छन् । यसले गर्दा विकास बैंकहरुलाई वाणिज्य बैंकहरुसँग प्रतिस्प्रधा गर्नुपर्ने अवस्था आयो । होइन र ?
आज पनि विकास बैंकको उपस्थिति ग्रामीण क्षेत्रमै धेरै छ । बरु हालसालै सरकारले प्रत्येक गाउंपलिकामा बैंकको उपस्थिति ensure गर्ने गरि “‘क’” वर्गका बैंकहरुलाई ग्रामीणक्षेत्रमा बाध्यकारी शाखा खोल्ने नीति लागू गरेका कारणले ग्रामीणक्षेत्रमा प्रतिष्पर्धा बढेको हो । सहरी क्षेत्रमा पनि विकास बैंकहरुले राम्रो सेवा दिइरहेका छन् । कतिपय अवस्थामा वाणिज्य बैंकहरु र विकास बैंकहरुको कार्यक्षेत्र फरक छ । अहिलेपनि सहरमा भन्दा विकास बैंकहरुको शाखा गाउँगाउँमा नै धेरै छन् ।
तपाई भरखरै मात्र कामना सेवा विकास बैंकको सिईओ बन्नुभएको छ । बजारमा निकै प्रतिस्पध छ । अब तपाइले बैंकलाइ कसरी अगाडी बढाउने योजना बनाउनु भएको छ ?
ग्राहक सेवाको गुणस्तर वृद्धि, व्यापक शाखा सञ्जाल, लगानीकर्तालाई दिने प्रतिफलको साथ साथै कर्मचारी सन्तुष्टि लगायतका मापदण्डहरुमा उत्कृष्ट भएपछि मात्र समग्रमा उत्कृष्ट संस्था बन्न सकिन्छ भन्ने मेरो बुझाइ रहेको छ । त्यसैले मेरो मुख्य योजना भनेको भिजन Control Aggression सहितको व्यवसायिक रणनीति बनाएर त्यसलाई लागु गरी उत्कृष्ट राष्ट्रिय स्तरको विकास बैंक बनाउनु रहेको छ ।
अहिले ब्यवसायीहरुले बैंकको ब्याजदर धेरै भयो भनेर निकै आलोचना गरिरहेका छन् । प्रधानमन्त्रीले पनि निकै चासोका साथ यो विषयको उठान गरेका छन् । अर्थमन्त्री पनि ब्याजदर घटाउन लागिरहेका छन् । नेपाल राष्ट्र बैंकले ब्याजदरमा केही कडाई पनि गरेको छ । यसले विकास बैंकहरुलाई कस्तो असर पारेको छ ?
नेपाल राष्ट्र बैंकको निर्देशन अनुरुप बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुले संस्थाको base rate मा प्रिमियम थपी कर्जामा व्याजदर तय गर्नु पर्ने व्यवस्था अनुरुप विकास बैंकद्वारा ५ स्प्रेड दर को सीमा कायम गर्नु पर्ने कारण कर्जामा आफूखुसी व्याजदर लिन पाउने अवस्था रहदैन । त्यसैले विकास बैंकहरु बैंक सरकार, अर्थ मन्त्रालय र केन्द्रिय बैंकको नीतिगत व्यवस्थाहरु भित्र रही काम गरिरहेका छन् । हामीपनि सोही अनुसार नै काम गरिरहेका छौं ।
नेपालमा विभिन्न अनौपचारीक तथ्याङकहरुले ६० प्रतिशत वित्तीय पहुँच पुगेको देखाएका छन् । सन् २०१७ को तथ्याङ्कले पनि ४५ प्रतिशत बयस्कहरुमा मात्र वित्तीय पहुँच पुगेको छ । यस्तो अवस्थामा वित्तीय पहुँच विस्तारको लागि कामना सेवा विकास बैंकले कस्तो योजना अनुसार काम गरिरहेको छ ?
वित्तीय पहुँच वृद्धि गर्नलाई यस बैंकले गाऊँपालिका लगायतमा आफ्नो शाखा सञ्जाल व्यापक विस्तार गरिरहेको जानकारी गराउंदछौँ । साथै ग्रामीण भेगमा Financial Literacy सम्बन्धि सचेतनाका कार्यक्रमहरु समेत संचालन गर्ने गरेका छौँ । चाडैं नै हामी branchless banking सेट अप गर्दै छौँ र यसले समेत वित्तीय पहुँच बढाउने विश्वास व्यक्त गर्दछौँ ।
अन्त्यमा कामना सेवा विकास बैंकको पछिल्लो समयको वित्तीय अवस्था कस्तो छ ?
विगत सात महिनाको वित्तीय विवरण सन्तोषजनक तथा सुधारोन्मुख रहेको छ । बैंकको निक्षेप करिब १८ अर्ब पुगेको तथा कर्जा १६ अर्ब हाराहारीमा रहेको छ । बैंकले यस आर्थिक बर्षको पहिलो ६ महिनामा Net Profit १३.८ करोड आर्जन गर्न सफल भएको तथा अघिल्लो त्रैमासको तुलनामा खराब कर्जा समेत घटाएको अवस्था छ ।
